Istorijat – Institut za psihologiju

Institut za psihologiju osnovan je 1962. godine kao samostalna naučna ustanova na osnovu Uredbe Izvršnog veća Narodne Republike Srbije. Čuveni profesori dr Borislav Stevanović i dr Nikola Rot zaslužni su za prepoznavanje potrebe za postojanjem institucije čiji će prevashodni zadatak biti organizacija i sprovođenje naučno-istraživačkog rada u oblasti psihologije. Institut je od nastanka prošao kroz razne vrste organizacionih promena koje su bila posledica promena u zakonskoj regulativi. Od 1969. godine Instiutut za psihologiju je naučna jedinica Filozofskog fakulteta u Beogradu, koja je uvek bila blisko povezana sa Odeljenjem za psihologiju na istom fakultetu. Budući da se i Statut Filozofskog fakulteta relativno često menjao Institut je nakada bio samostalna organizaciona jedinica Fakulteta, a nekada naučna jedinica u okviru Odeljenja za psihologiju, kakav je njegov trenutni status. Broj zaposlenih koji su isključivo angažovani na Institutu postepeno je rastao, tako da danas ima 9 zaposlenih istraživača, što je najveći broj od nastanka.

Iako je razvoj Instituta često prolazio kroz izazovne faze koje su pratile teškoće u finansiranju istraživača i njihovih istraživanja, Institut je uspeo da stekne prepoznatljivu reputaciju, pre svega u oblasti razvojne i pedagoške psihologije, kao i da znatno unapredi svoju naučnu produkciju. To se pre svega ogleda u velikom broju domaćih i međunarodnih istraživačkih projekata koji su realizovani na Institutu (preko 90) i bogatoj saradnji sa različitim domaćim i inostranim institucijama i univerzitetima. Pored toga Institut ima sopstvenu izdavačku delatnost u okviru koje je objevljeno preko 50 naučnih monografija. Preko dve decenije Institut je izdavač časopisa Psihološka istraživanja koji trenutno ima kategoriju vodećeg nacionalnog časopisa i objavljuje naučne članke na srpskom i engleskom jeziku. Zajedno sa Laboratorijom za eksperimentalnu psihologiju Institut je oragnizator najstarijeg domaćeg naučnog skupa iz oblasti psihologije „Empirijska istraživanja u Psihologiji “ koji je u međuvremenu prerastao u međunarodni.

Specifičnost Instituta za psihologiju je u tome što je to najstarija naučna institucija u zemlji koja se bavi istraživanjima u gotovo svim oblastima psihologije. Iako je Institut najčešće prepoznat po svojim istraživanjima i projektima u oblasti razvojne i psihologije obrazovanja, čime se primarno bave istraživači zaposleni na njemu, saradnja sa kolegama sa Odeljenja za psihologiju je permanentna i doprinosi značajno razvoju istraživanja u drugim zančajnim psihološkjim disciplinama. Ta saradnja se najbolje ogleda u brojnim naučnim rezultatima ostvarenim u proteklih 10 godina na projektima Minstarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja. Najzastupljenije oblasti istraživanja u okviru razvojne psihologije tiču se razvoja i socijalizacije adolescenata, kao i ranog razvoja i roditeljstva. U psihologiji obrazovanja najčešće su realizovane studije koje se bave merenjem učeničkih postignuća i njihovim korelatima, procesom učenja, udžbenicima, kao i problemima inkulzije i odsutajanja od školovanja na svim obrazovnim nivoima. U poslednjim godinama na Institutu se razvila i bogata produkcija u oblasti istraživanja psihologije ličnosti koja se odnosi na validaciju i konstrukciji instrumenata za merenje individualnih razlika u pogledu najznačajnijih konstrukata koji ulaze u sedmofaktorski model ličnosti. Istraživanja iz oblasti socijalne psihologije proučavaju vrednosti madih i uticaj modernih tehnologija na njihovo ponašanje, odnose između grupa i socijalni identitet, kao i fenomene socijalne kognicije i njihovu povezanost sa socijalnim delovanjem pojedinca. U oblasti psihologije rada istraživači koji sarađuju sa Institutom bave se uslovima rada i menadžemntom u organizacijama na različitom novoima, od malih i srednjih preduzeća, do velikih sistema kakvi su školstvo, zdravstvo i vojska. Klinički psiholozi kao saradnici na projektima Instituta bave se konstrukcijom instrumenata za praćenje mentalnog zdravlja, intervencijama u kriznim situacijama kao i prevencijom i terapijom psihičkih poremećaja. Pored kvantitativnih na Institutu se neguju i kvalitativna istraživanja u okviru razvojne psihologije i psihologije obrazovanja, ali i u oblasti proučavaja i kritičkog ispitivanja dominatnih orijentacija u psihološkim istraživanjima sa aspekta kulturno-istorijske psihologije.